Architect daagt Brusselse overheid uit: ‘Openluchtzwemmen is geen luxe’

Architect Gérald Ledent daagt de Brusselse overheid uit om eindelijk werk te maken van een of liever nog meerdere plekken om in de openlucht te kunnen zwemmen in Brussel.

Al tien jaar ijvert Pool is Cool voor de herintroductie van openbare openluchtzwemplekken in Brussel. Vandaag onderstreept de aangekondigde sluiting van Flow pijnlijk het gebrek aan toegankelijke zwemfaciliteiten voor iedereen in de hoofdstad. Flow werd bedacht als een tijdelijk proefproject en kende groot succes, in de zomer én in de winter, met Pool is Cold. Ondanks dat enthousiasme blijft Brussel verstoken van een duurzame oplossing voor openluchtzwemmen. Nochtans zijn de voordelen duidelijk: dit soort plekken versterkt de sociale cohesie, de volksgezondheid, de milieukwaliteit en de veerkracht van steden.

Op sociaal vlak zijn openbare zwemruimtes essentieel: ze bieden iedereen toegankelijke recreatiemogelijkheden, zeker voor wie niet op vakantie gaat. Inspirerende voorbeelden uit Kopenhagen, Zürich en Bazel tonen aan dat die plekken ook intergenerationele ontspanning bieden en sociale diversiteit bevorderen.

Bovendien heeft zwemmen in de openlucht niet enkel een recreatieve waarde, maar ook een echte gezondheidsimpact. Water kalmeert en voedt zowel lichaam als geest. Buitenzwemmen vermindert stress, verbetert de stemming en biedt momenten van rust die we vandaag hard nodig hebben. In een vaak stresserende stedelijke omgeving zijn zulke oases van rust geen luxe, maar een noodzaak. Ook in een stad die financieel in de problemen zit, horen zulke plekken hoog op de politieke prioriteitenlijst.

Hitte-eilanden

Op milieuvlak zijn zwemlocaties eveneens waardevolle bondgenoten tegen hitte-eilanden, omdat ze een toegankelijke manier bieden om af te koelen zonder de stad te verlaten. In tegenstelling tot binnenzwem­baden, die vaak energieverslindende aircosystemen nodig hebben, vragen openluchtzwembaden daar niet om.

Ze vormen ook een ecologisch alternatief voor de toenemende hoeveelheid privézwembaden, waarvan onderhoud, water- en energieverbruik ernstige milieuproblemen veroorzaken. Meer nog, als ze – zoals bij Flow – uitgerust zijn met biologische filtratiesystemen, dragen die zwembaden bij aan stedelijke vergroening. Die beproefde technologieën combineren natuurlijke omgevingen met menselijke activiteiten en maken van hun omgeving rustige zones die biodiversiteit stimuleren.

Op stedenbouwkundig vlak moet ruimtelijke planning een eerlijke toegang mogelijk maken voor iedereen, verspreid over het hele gewest. Het gaat er niet om om één of twee symbolische plekken te creëren: om aan de Brusselse noden te voldoen, moeten er meerdere zwemopties komen, slim verspreid over de stad. Buitenlandse voorbeelden tonen aan dat stedelijk zwemmen beter werkt als het aanbod gevarieerd en talrijk is.

In dat kader kan het herwaarderen van het kanaal en zijn oevers als openbare zwemzones een hefboom zijn om de stad van morgen te herdenken: het water saneren, de publieke ruimte revitaliseren, de band tussen inwoners en water herstellen, en tegelijk economische activiteiten behouden. Ook de inrichting van gebieden van gewestelijk belang, zoals Josaphat of Schaarbeek Vorming, zou vanaf het begin zones voor zwemmen kunnen omvatten. Het gaat er daarbij niet alleen om om zwemplekken creëren, maar te bouwen aan een duurzamere, mooiere en levendigere stad.

Openluchtzwemmen speelt in op sociale, gezondheids-, milieu- en stedenbouwkundige uitdagingen. Meer dan sportinfrastructuren zijn dit levende openbare ruimtes die antwoorden bieden op tal van stedelijke problemen. Het is dringend nodig dat onze beleidsmakers dit ernstig nemen, want het raakt aan de kern van het stadsproject. Terwijl onze buren altijd meer initiatieven nemen, blijft Brussel een van de weinige hoofdsteden zonder duurzame openbare zwemgelegenheid. We hoeven niet naar het buitenland te kijken: ook in Vlaanderen nemen de initiatieven toe, van Leuven tot Mechelen, wat bewijst dat het geen buitenlandse culturele bijzonderheid is.

Investeren in zulke infrastructuren is een verstandige keuze die een positieve impact heeft op volksgezondheid en sociale rechtvaardigheid. Om de toegankelijkheid voor iedereen te garanderen, is sterke betrokkenheid van de overheid noodzakelijk. We moeten vermijden dat dergelijke voorzieningen in publiek-private partnerschappen terechtkomen, die het democratisch toezicht verzwakken, de gelijke toegang bedreigen en het risico lopen de voordelen te privatiseren, terwijl de lasten voor rekening van de samenleving zijn.